مخابرات؛ تاکسی فرسوده ای که توان نوسازی ندارد!

اولین پنل از رویداد زیرساخت دیجیتال با عنوان “زیرساخت ارتباطات؛ نیازهای اقتصاد دیجیتال و داشته های ما” با حضور جمعی از متخصصان و مدیران برجسته صنعت فناوری کشور برگزار شد.

این پنل با مدیریت میثم سلیمانی، مدیر محتوای کارخانه نوآوری رسانه راه کار، به بررسی مشکلات اساسی زیرساخت های دیجیتال در ایران پرداخت.

شرکت کنندگان شامل محمدعلی یوسفی زاده، مدیرعامل آسیاتک؛ حسین ریاضی، بنیان گذار شرکت صنایع ارتباطی پایا؛ محمدحسین کاشی، عضو هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت؛ و وحید شاه منصوری، رئیس مرکز تحقیق و توسعه همراه اول بودند.

اهمیت نیروی انسانی در زیرساخت دیجیتال

محمدعلی یوسفی زاده، مدیرعامل آسیاتک، در این پنل به کمبود نیروی انسانی ماهر به عنوان یکی از چالش های اساسی اشاره کرد و گفت: «داشتن تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری به تنهایی کافی نیست؛ بدون نیروی انسانی ماهر نمی توانیم به اهداف خود دست یابیم.» او به این موضوع پرداخت که ترک شغل در حوزه فناوری اطلاعات به دلیل شرایط نامساعد کاری، پایین بودن دستمزدها و فقدان بستر مناسب برای آموزش و پیشرفت حرفه ای افزایش یافته است.

یوسفی زاده افزود: «نیروی انسانی اگر احساس کند که حقوق کافی ندارد یا امکانات آموزشی مناسب در دسترس نیست، به راحتی شغل خود را ترک می کند. این مسئله باعث کاهش توان عملیاتی و کیفیت خدمات می شود، حتی اگر تجهیزات پیشرفته ای در اختیار داشته باشیم.»

سرمایه گذاری ناکافی و مشکل ساختاری در زیرساخت ها

حسین ریاضی، بنیان گذار شرکت صنایع ارتباطی پایا، به مشکلات سرمایه گذاری در بخش زیرساخت دیجیتال اشاره کرد و گفت: «در بسیاری از حوزه های فناوری، تمرکز اصلی بر ترمینال ها و دستگاه های نهایی است، مانند گوشی های موبایل که سالانه 4 میلیارد دلار برای واردات آن هزینه می شود. اما وقتی زیرساخت ها نادیده گرفته شوند، این فناوری ها به کار نمی آیند.»

ریاضی در ادامه با نقد رویکرد نهادهای دولتی افزود: «ما در لایه آخر سرمایه گذاری می کنیم تا خودمان را صاحب فناوری بدانیم، اما بدون زیرساخت قوی، فناوری به دست کاربر نهایی نخواهد رسید. مشکل فقط پول نیست؛ مسئله نهادهایی است که پول را تخصیص می دهند و به جای زیرساخت، بر روی بخش های کم اهمیت تر هزینه می کنند.»

او همچنین به افت ارزش مخابرات ایران از 18 میلیارد دلار در سال 1389 به 1 میلیارد دلار در حال حاضر اشاره کرد و گفت: «ما با تاکسی فرسوده ای روبرو هستیم که هزینه ای برای تعمیر و نوسازی خود ندارد. تا زمانی که سیستم عرضه و تقاضا به درستی تنظیم نشود، این مشکل حل نخواهد شد.»

تعرفه گذاری و توجیه اقتصادی سرمایه گذاری در ارتباطات

محمدحسین کاشی، عضو هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت، در ادامه پنل بیان کرد: «سرمایه گذاری در حوزه ارتباطات با تعرفه های فعلی اقتصادی نیست. تعرفه ها باید به طور منطقی افزایش پیدا کنند تا بتوانیم به توسعه زیرساخت بپردازیم. اگر سیاست های کلی اقتصاد دیجیتال و قراردادها به وضوح تعریف شوند، شاید بتوانیم برخی از مشکلات موجود را برطرف کنیم.»

کاشی تأکید کرد که مشکل تنها به بحث تعرفه ها محدود نمی شود و مسائل کلان تری مانند عدم هماهنگی میان نهادهای تصمیم گیرنده و ضعف در سیاست گذاری های مرتبط با اقتصاد دیجیتال نیز نقش مهمی در این مشکلات دارند.

لزوم سرمایه گذاری در توسعه شبکه ثابت

وحید شاه منصوری، رئیس مرکز تحقیق و توسعه همراه اول، به وضعیت بحرانی زیرساخت دیجیتال در کشور پرداخت و اظهار داشت: «بر خلاف سایر نقاط جهان که 80 درصد ترافیک بر دوش شبکه ثابت قرار دارد، در ایران 85 درصد ترافیک بر دوش شبکه موبایل است. این رویکرد نادرست باعث شده که شبکه موبایل تحت فشار زیادی قرار بگیرد و به دلیل فقدان توسعه زیرساخت های ثابت، مشکلاتی در کیفیت خدمات ایجاد شود.»

شاه منصوری ادامه داد: «درآمد همراه اول در گذشته بین 3 تا 4 میلیارد دلار بود، اما اکنون به 1 میلیارد دلار کاهش یافته است. با این حال، مصرف کاربران 3.5 برابر شده و تعرفه ها تنها کمتر از 50 درصد افزایش داشته اند. این شرایط باعث شده که سرمایه گذاری در زیرساخت مخابرات زیان ده باشد و اپراتورها نتوانند توسعه لازم را انجام دهند.»

او همچنین به مشکل قیمت گذاری دولتی اشاره کرد و گفت: «اپراتورهای ایرانی از معدود اپراتورهای جهانی هستند که قیمت گذاری دولتی دارند و برای ارائه هر بسته اینترنتی باید مجوزهای دولتی دریافت کنند. این موضوع باعث محدودیت در انعطاف پذیری و پاسخگویی به نیازهای بازار شده است.»

شاه منصوری پیشنهاد کرد: «به جای فیلترینگ اینستاگرام، بهتر است تعرفه اینترنت این شبکه اجتماعی را 10 برابر افزایش دهیم تا فشار اقتصادی بر زیرساخت کاهش یابد و منابع مالی برای توسعه زیرساخت ها تأمین شود.»

چالش های ناشی از تحریم و دسترسی به تجهیزات فناوری

حسین ریاضی در بخشی دیگر از سخنان خود به موضوع تأثیر تحریم ها بر تأمین سخت افزار پرداخت و گفت: «تحریم ها دسترسی ما به تجهیزات پیشرفته و شرکت های در لبه فناوری را محدود کرده است. ما مجبوریم برای به دست آوردن لایسنس ها و تجهیزات، چند برابر هزینه کنیم که این مسئله روند توسعه را کند می کند و هزینه ها را به شدت افزایش می دهد.»

بحران در اکوسیستم تأمین ایران؛ راهبرد بقا یا توسعه؟

محمدمهدی بشیرنژاد، معاون بازرگانی شرکت فالنیک، نیز در رویداد زیرساخت دیجیتال به بررسی چالش ها و دستاوردهای اخیر کسب وکارهای تأمین و توزیع پرداخت وبا اشاره به استراتژی های کسب وکارها گفت: «به طور کلی، شرکت ها دو نوع استراتژی دارند؛ یا به دنبال توسعه هستند یا برای بقا تلاش می کنند.

در چند سال گذشته، بیشتر شرکت ها و کسب وکارها به دلیل شرایط اقتصادی و مهاجرت نیروی انسانی، به استراتژی بقا روی آورده اند.» او به موج گسترده مهاجرت اشاره کرد و افزود: «برای مثال، دیجی کالا 25 درصد از ترک شغل های خود را به دلیل مهاجرت اعلام کرده است.»

لزوم تغییر رویکرد به سمت توسعه صادرات

در پاسخ به پرسشی درباره چگونگی رشد اکوسیستم، بشیرنژاد بیان کرد: «استراتژی کنونی باید تغییر کند و به سمت توسعه صادرات یا جایگزینی واردات حرکت کنیم. واردات سخت شده و تولید سخت افزار در حوزه رقابتی عقب مانده است. فاصله تکنولوژی با دنیا به قدری زیاد شده که باید بر مزیت های نسبی خود تمرکز کنیم. در بخش خدمات، فرصت بیشتری داریم و می توانیم به عملکرد بهتری دست پیدا کنیم.»

او به تفاوت بزرگ در حوزه تولید اشاره کرد و گفت: «در مواردی مانند تولید ماشین های پردازشی، فاصله تکنولوژی بسیار زیاد شده و اغلب محصولات به صورت برچسب گذاری شده به عنوان تولید داخلی عرضه می شوند.»

چالش های تحریم و مقایسه با کشورهای منطقه

بشیرنژاد در ادامه به بررسی جایگاه ایران در بازارهای منطقه پرداخت و اظهار داشت: «امارات در بازارهای مالی جلوتر از ماست. ما به دلیل تحریم ها مجبور به واردات کالا و فناوری از طریق مسیرهای غیرمستقیم هستیم، که این مسئله هزینه ها و ریسک ها را افزایش می دهد.»

بشیرنژاد درباره مشکلات موجود در روند رگولاتوری و تأثیر آن بر اکوسیستم گفت: «بر اساس برنامه هفتم توسعه، رشد اقتصادی باید به 8 درصد و رشد اقتصاد دیجیتال به 11 درصد برسد. این امر نیازمند سرمایه گذاری داخلی و خارجی است، اما سیاست های فعلی مانع جذب سرمایه گذاری شده اند.

در سال 1395، اگر سفارشی داشتیم، ظرف یک ساعت در سامانه توسعه تجارت ثبت می کردیم، اما اکنون باید 70 روز منتظر تخصیص ارز باشیم. این تأخیرها نقدینگی شرکت ها را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد.»

معاون بازرگانی فالنیک به عدم هماهنگی میان سیاست گذاری ها و واقعیت های بازار اشاره کرد و اظهار داشت: «برنامه ریزی های حاکمیت معمولاً فقط روی کاغذ نوشته می شوند و در عمل اجرا نمی شوند. قبلاً مهاجران ایرانی به سمت اروپا حرکت می کردند، اما اکنون مقصد آنها کشورهای عربی است. این نشان می دهد که مشکلات ساختاری و عدم انطباق سیاست ها با واقعیت، تأثیر منفی بر توان رقابتی بخش خصوصی دارد.»

او در پایان تأکید کرد: «مهم ترین اقدام برای نجات اکوسیستم، برداشتن موانع پیش روی بخش خصوصی است. اگر بخش خصوصی نتواند بر مزیت های نسبی خود تمرکز کند، به زودی از بازار حذف خواهد شد.»

نیاز به تغییرات بنیادین در سیاست گذاری

شرکت کنندگان در این پنل به اجماع رسیدند که مشکلات زیرساختی، تعرفه گذاری ناکافی و عدم توجه به نیروی انسانی ماهر از مهم ترین موانع پیش روی اقتصاد دیجیتال ایران هستند. به گفته آن ها، بدون تغییرات بنیادین در سیاست گذاری ها و سرمایه گذاری های کلان، بهبود زیرساخت دیجیتال در کشور امکان پذیر نخواهد بود.

تگ ها تجهیزات فناوری زیرساخت ارتباطات زیرساخت دیجیتال سرمقاله